Antik yazarlara göre bu bölgenin adı Küçük Asya’dır. Daha sonra Batı kısmına Anatolia denmiş , Türklerin yerleşimleri ile birlikte Anatolia , mükemmel bir çevirim ile Anadolu olarak adlandırılmaya başlanmış.
Bugün sınırlarımız içinde olan ve M.Ö dönemlere ait en eski limanlar 15 adet olarak sıralanmış.
Bu limanlar doğal liman olmayıp çeşitli medeniyetler tarafından oluşturulmuş limanlar.
Bu limanlar çoğunluğu Ege ve Akdeniz limanları. Genellikle M.Ö 400 yıl sonrasına dayanıyor. En eski liman MÖ 13. yüzyılda Patara’da yapılmış. Bu 15 limandan biri de Filyos kentinde Tieion kalesinin önüne yapılmış.
Roma döneminde ticaret gemileri için yapılan liman kalıntıları bugün halen denizin dibinde gözle görünür şekilde durmaktadır. Son araştırmalarda ise deniz dibinde çok sayıda batık gemiden kalan parçalar bulunmuştu.
İşte 15 Antik Liman Şehirleri
1) Ainos
Marmara Bölgesinde günümüz Enez ilçesi yakınlarındaki bir Antik kent limanıdır. Yerleşim Saros Körfezinin batısında, Meriç nehri ağzının güneyindedir. Ainos MÖ VII. yüzyılda, önce Thrakia (Trakya) Khersonesosu'ndan gelen Alopekonnesoslular, sonra da Mytilene ve Kymeliler tarafından yerleşim görmüştür.
2) Antifellos
Başlangıçta Habesos olarak bilinen, Likya'da yer alan antik bir kıyı kentiydi. Kentin adının ilk kez MÖ 4. yüzyıla ait bir yazıtta geçtiği görülmektedir. Kaş yakınlarında antik bir liman idi.
3) Aperlae
MÖ 400'lerde kurulmuş Likya kentidir. Bugünkü Kaş ile Kekova arasında bulunan Sıçak Yarımadasının eteklerindedir. Tarihte veya siyasette önemli bir rol oynamamıştır.
4) Efes
Anadolu'nun batı kıyısında, bugünkü İzmir ilinin Selçuk ilçesinin üç kilometre güneybatısında yer alan antik bir Luvi şehriydi. Şehir Anadolu'da Yunan sömürgeciliğinin başlamasıyla birlikte İyonya ve daha sonra Roma dönemlerinde de önemini korumuştur. Kuruluşu Cilalı Taş Devrine yani MÖ 6000 yıllarına dayanır.
5) Faselis
Likya'da bulunan antik Roma kentidir. Günümüzde Antalya'nın Kemer ilçesi yakınlarındadır. M.Ö. 7. yüzyılda Rodoslular tarafından kurulmuştur.
6) Kaunos
Antik Anadolu'nun Karya bölgesinde yer alan antik bir kenttir. Muğla'nın Köyceğiz ilçesine bağlı Çandır Mahallesi sınırları içerisinde yer alır. Herodotos'a göre Kaunoslular MÖ 4. yüzyılda Karia'nın yerli halkındandı ama kendilerini Giritli sayıyorlardı.
7) Knidos
bugünkü Datça ilçe merkezinin 1,5 km kuzeydoğusunda Dalacak burnu üzerindeki Burgaz mevkinde kurulmuştu. Sonra MÖ. 4. yüzyıl ortalarında Yarımadanın batı ucundaki Tekir Burnu üzerine taşındı.
8 ) Myriandus
Kilikya ve Suriye arasındaki sınır şehri olduğu iddia edilir. Dönemin tarihçilerine göre Myriandos'ta büyük bir liman, mal alışverişi için bir ticarethane ve düzenli para basan bir darphane vardı.
9 ) Myndos
Antik yerleşim hakkında yapılan araştırmalardaki antik kaynaklar, Lelegler'in yaşadığı Myndos'un MÖ 5. yüzyılda Attika-Delos Deniz Birliğine bağlı ,Liman Bodrum'da idi.
10 ) Miletopolis
bir Milet kolonisiydi. MÖ 1. yüzyılda şehir göl kenarında bulunmaktaydı. Bu göl, Miletopolitis ya da Artynias Gölü olarak adlandırılmıştır. Önemli bir liman kenti olan Miletopolis günümüzde Ulubat gölüne 17 km, Manyas Gölüne 27 km, Marmara Denizine 37 km uzaklıktadır.
11 ) Olimpos
Olimpos antik kenti M.Ö 300 yıllarında kurulmuş bir limandır. Antalya'nın batısında Kumluca İlçesi Tahtalı dağının 10 km kuzeyinde kalan Likya yerleşimidir.
12) Patara
Antalya'nın Kaş ilçesinin Kalkan beldesi yakınlarındaki bir Likya kentidir .MÖ 13. yüzyılda gerçekleştirdiği Lukka seferi ile ilgili metinlerde kentin adının “Patara” olarak geçtiği bilinmektedir. Günümüzdeki kazılardan elde edilen arkeolojik veriler ışığında, Patara'daki en erken yerleşimin MÖ 5500 itibaren başladığı anlaşılmıştır.
13) Teos
MÖ 1080’lerde kurulan şehirdir. İzmir ili Seferihisar ilçesi Sığacık Mahallesi’nde yer alan antik liman kenti Teos, İzmir’in yaklaşık 60 km güneybatısında yer almaktadır.
14 )Telmessos
Likya'nın Karya ile sınır bölümünde yer alan antik bir kenttir. Antik yerleşimin bulunduğu yerde günümüzde Fethiye yerleşimi bulunmaktadır.
15) Tieion
Anadolu'nun Karadeniz Bölgesinde, antik çağda Paflagonya denen bölgede bulunan antik Tieion kenttir. Antik kayıtlarda adı "Tius, Tium, Tieium, Tios, Tion " olarak da geçer.
Tieion, eski adı Billaeus olan Filyos Çayı ağzındadır. Bu kent bugün Zonguldak ilinin Çaycuma ilçesine bağlı Filyos beldesinde bulunmaktadır.
Tabi liman için denize taş yığılabilmesinin nedeni Filyos Çayı ağzında bulunması ve diğer yerlere göre daha sıvak bir kıyı olmasından kaynaklanır.
Zonguldak’ta ayrıca Antik zamanlarda kullanılan doğal limanlar bulunmaktadır. Ereğli ile Zonguldak arasında Oxinas dedikleri bölge doğal liman açısından çok ayrıcalıklı bir bölgedir. Ayrıca Pers Kökenli Kraliçe Amastriane, Bartın Amasra’da adaları birleştirerek gemilerin kolaylıkla yanaşabileceği iki koy oluşturmuştur.
Kaynak: Hayati Yılmaz ile
Zonguldak Tarih