Bu yazımızda “Süzek Deresi”ni, ismini nereden aldığını ve olası işlevi/kullanım amaçları hakkında kısaca inceleceğiz.
SÜZEK DERESİ
Sürek Deresi; Zonguldak/Gökçebey ilçesine bağlı Namazgah köyü ile Bodaç Köyü Tepeköy mahallesi ile Gaziler Köyü sınırları arasından akarak, Kırk Dere’yle birleşip Filyos ırmağına dökülen bir deredir. Bir kolu Hacımusa köyü Sarıgöl ormanlarından, bir kolu Namazgah köyü Kapan Boğazı’ndan, diğer bir kolu Bodaç köyü Tepeköy mahallesi “Kurt Damı” mevkii tepelerinden gelen ve Süzek deresinin üzerindeki mağaralardan gelen ana kollarından beslenerek Namazgah köyü ile Bodaç Köyü, Tepeköy mahallesi arasında dar ve dik yamaçlı vadide (Boğaz) kaynaklardan ağza doğru sürekli inişi bulunan; tabanı bazı yerlerde geniş bazı yerler dar olan, içinde birkaç tane şaleleri bulanan, Hacımusa köyünden gelen Kırk dereyle birleşip Filyos ırmağına sessizce akan deredir. Burada kulağa ilginç gelen ismiyle ilgili birkaç açıklama verelim:
Türkçe anlamı ile“Süzgeç” (Halk ağzıyla “Süzek”):
Türk Dil Kurumuna göre
Süzek-Süzgeç
Süzgeç: “Bir akışkandaki yabancı maddeleri süzüp ayıran alet veya aletlerden oluşan düzenek, süzek”
Süzgeç: “Sıvıları süzmeye yarayan araç, süzek.”
Şemseddin Sami-Kamus-i Türki ‘ye (1899) göre:
Süzek-Süzgeç
Süzgeç; “Mayi’atı (Su gibi akan, Su) geçirip tortularını ve posasını tutmaya mahsus delikli kap ki envaı olur”
Süzdürmek; “Bir mayi’i (Su gibi akan, Su) süzgeçten yani menfezleri dar olup tortu vesairenin geçmesine müsait olmayan bir şeyden geçirmek, tasfiye ettirmek”
SÜZEK DERESİ İÇİNDEKİ OYUKLAR
Genel olarak dere yatağı, sert kayaçlardan oluşmaktadır. Bu kayaçların içinde göze çarpan, muntazam bir şekilde oluşturulmuş oyuklar bulunur. Oyuklar incelendiğinde; belli bir hesap dikkate alınarak yapılmış ve “helezonlu ( kıvrımlı, yılan-kavî biçimli) delikler mevcuttur. Helezonlu oyuklar; üzerinde bulunduğu Süzek Deresi’nin adına uygun bir amaçla yapılmış ve bu doğrultuda kullanılmıştır. Büyük ihtimal ki; dere boyunca akıntıyla gelen alüvyonlar, bu helezonlu oyuklar sayesinde süzülüp o dönemki insanların ihtiyaçlarına kullanılmıştır. Bu “süzme” işi ve işlevi, üzerinden uzun yıllar geçmesine rağmen halk arasında dilden dile aktarılarak günümüze kadar gelmiş olmalıdır. Bu isim, derenin adı ve işlevi ve dere yatağındaki oyuklar; üzerinde daha ciddi araştırmalar yapılmaya değer potansiyel kalıntılardır. Umarız ki dikkatli gözlere sahip ve sabırlı araştırmacılar, sözlerimize kıymet atfeder.
Bütün bu bilgiler ışığında derenin adını Süzek-Süzgeç görevi gören bu oyuklardan aldığı muhtemeldir
KAYNAK: Sadi Uyar
Yerel Tarih Araştırmacı