Zonguldak Maden İşçileri Anıtı, ünlü Heykeltıraş Prof. Dr. Tankut Öktem'in eseridir. Dört yönünde dört figür olan madenci anıtı, Zonguldak şehir merkezine, Genel Maden İşçileri Sendikası tarafından yaptırılmıştır. Anıt 5 Temmuz 1986 tarihinde törenle açılmıştır...
Heykeltıraş Prof. Dr. Tankut Öktem İşçi Anıtı’nı yapmadan önce Zonguldak’ta bir dizi araştırmalarda bulunmuştur. Öktem’in gözlemleri arasında, anıtın arka yüzünde elindeki kırma makinesi ile dar bir alanda uzanarak çalışan madencinin ayağıyla ahşap direklerden destek alarak elindeki makine (martopikör) ile madenin duvarındaki kömürü çıkarma figürünü ve öndeki elinde fenerli madenci modelliğini kazmacı Hamza Adıbaş adlı maden işçisi yapmıştır.
Madenci Anıtı'nın kahramanı madenci Hamza Adıbaş ismi sayfamızda yayınlandıktan sonra haberciler tarafından bulundu ve 39 yıl sonra anıtın önüne getirilerek yapıldı:
"Madenci Anıtı gibi önemli bir eserin figürü olmak benim için onur verici bir durum" diyerek söze başladı…
Zonguldak'ın Çaycuma ilçesi Perşembe beldesine bağlı Sandallar köyünde yaşayan 79 yaşındaki emekli maden işçisi Hamza Adıbaş, bugüne kadar yüzlerce miting, protesto gösterisi ve basın açıklamasına ev sahipliği yapan Madenci Anıtı'nın yapılış hikayesini anlattı.
Madenci Hamza Adıbaş, 39 yıl önce TTK Asma maden ocağında kazmacı olarak çalıştığı sırada, kendisine Madenci Anıtı'nın konu mankeni olması için teklif geldiğini belirterek, heykelin yapılış hikayesini şu sözlerle özetledi:
KAZMACI HAMZA HEYKEL ATÖLYESİNDE
"Aynı ocakta nezaretçi olarak görev yapan eski sendikacı Selahattin Ataman yanıma gelerek Zonguldak’a Madenci Anıtı'nın yapılacağını ve benim de konu mankeni olup olmayacağımı sordu. Hemen kabul ettim. O tarihte 38 yaşında genç bir madenciydim. Sendikanın bir tane arabası vardı. Ben Selahattin Ataman, Mehmet Kofal ve şoför arabaya atlayıp Bursa Gemlik'teki Tankut Öktem hocanın heykel atölyesine gittik. Burada yaklaşık bir hafta kaldık.
TELİF SORUNU OLMASIN DİYE BİREBİR BENZETMEMİŞ
Tankut hoca bana bir ocağın yapısının nasıl olacağını çizmemi istedi. Ocakta üretim yapılan bir ayağın en az 80 cm olabileceğini söyledim. Hocadan kereste istedim. Domuz damının nasıl yapılması gerektiğini gösterdim. Çizmelerim, işçi tulumum, baretim, lambam, akü ve bedenimin gerçek ölçülerini aldı. Heykel atölyesinde çalışan bir işçi fotoğraflarımızı çekti. Tankut hocadan heykeli birebir bana benzetmesini istedim. Tamamen bana benzetemeyeceğini, ancak vücut ölçülerini birebir bana benzeteceğini söyledi. Telif hakkı doğmaması için birebir yapamayacağını belirtti. Kimileri anıtdaki madenci figürünün dönemin Genel Maden İşçileri Sendikası Genel Başkanı Mehmet Tezer'e ait olduğunu söylese de, heykeldeki maden işçisi benim ölçülerimde yapıldı. O anıttaki madenci benim.
TANKUT ÖKTEM KAZMACI HAMZA'YA EV TEKLİF ETMİŞ
Tankut Öktem, çok iyi bir insandı. Heykel yapıldıktan sonra bir keresinde beni evine davet edip üç gün ağırladı. İki kızı olduğunu, oğlu olmadığını eğer istersem Gemlik'teki üç katlı evini bana tahsis edebileceğini söyledi. Ben de teşekkür ederek kabul etmedim. Hoca çok cömert bir adamdı. Yıllar sonra trafik kazasında öldüğünü duyunca çok üzüldüm. Gazete kupürlerini hâlen saklarım. Böyle bir eserin figürü olmak benim için onur verici. Madenci Anıtı'nın yanından her geçişimde o günleri ve madenci olmanın gururunu yaşıyorum."
Mustafa Özdemir-Alaaddin Kara-21 Ocak 2025
Kaynak: Zonguldak Nostalji
